میدان نقش جهان ، میدان نقش جهان اصفهان
“میدان نقش جهان” هم چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه ویا همان میدان امام اصفهان، از میادین زیبا و تاریخی ایران است.

 تاریخچه میدان نقش جهان

در دوره ی تیموریان میدان نقش جهان در اندازه ای کوچکتر ساخته شد.این میدان در دوره ی شاه عباس اول توسعه  و گسترش یافته و به شکل کنونی خود در آمد. اغلب بناهای اطراف این میدان نیز  در همین دوره ساخته  شد.بعد از منتقل شدن پایتخت کشور از اصفهان به شیراز ، اهمیت میدان نقش جهان روز به روز کمتر شد.میدان نقش جهان

میدان نقش جهان

میدان نقش جهان

تاریخچه میدان نقش جهان

میدان و بناهای پیرامونش بیشتر در دوره قاجار تخریب شد اما با روی کار آمدن دولت پهلوی تمامی بناهای پیرامون میدان به صورت کامل تعمیر و بازسازی شدند. تا امروز کار بازسازی و تعمیر این بناها بصورت مداوم انجام میشود . محل بنای میدان نقش جهان در جایی بود که قبل از آن باغ وسیعی به اسم نقش جهان در آنجا قرار داشت.عرض این میدان 165متر ، طول آن بیش از 500 متر و مساحت آن حدودا 85 هزار متر مربع می باشد.

رژه قشون ،بازی چوگان ، برگزاری آئین ها و جشن ها و نمایشهای مختلف در دوره شاه عباس اول و جانشینان او در این محل بر گزار می شد.یادگار از آن دوران دو دروازه سنگی چوگان است که در این میدان بر جای مانده است.دورتا دور این میدان ابنیه ای باشکوه مثل کاخ عالی قاپو ، سر در قیصریه،مسجد شیخ لطف الله و مسجد جامع عباسی بنا شده که هر کدام از آنها از معماریهای فاخر و با شکوه دوره صفویان میباشند.

عکس نقش جهان

بنای تاریخی نقش جهان اصفهان

معماران و هنرمندان میدان نقش جهان

دستان هنرمند و فکر خلاق معماران توانمند کشورمان به خصوص شیخ بهایی ، استاد علی اکبر اصفهانی و استاد محمد رضا اصفهانی خالق این میدان و بناهای اطراف آن شامل کاخ عالی قاپو،مسجد شیخ لطف الله،مسجد امام و سر در قیصریه بودند.

میدان نقش جهان

نمای فوق العاده بکر میدان نقش جهان در شب

میدان نقش جهان در زمان شاه عباس اول

در زمان شاه عباس اول ،پیش از ساخته شدن بناهای کنونی، محل برگزاری  بعضی از مراسم رسمی مانند جشن باستانی نوروز و اعدام محکومین به اعدام در میدان کوشک انجام می شد. ابنیه موجود کنونی را در دوران حکومت شاه عباس اول به استناد به منابع مختلف تاریخی مربوط به سال 1011 قمری دانسته اند.

با این وجود از  ابتدای حکومت شاه عباس سطح میدان در اندازه ی وسیعتری از میدان کوشک سابق باز شده و آتشبازی و مراسم چراغانی در آن بر گزار می شد. احتمالا نقشه ی این میدان از روی نقشه ی میدان حسن پادشاه در تبریز الهام گرفته شده باشد،دوتن از اساتیدی که میدان را به شکل کنونی طرح ریزی کردند استاد  علی اکبر و محمدرضا اصفهانی بودند.بر سر در مسجد جامع عباسی و محراب مسجد شیخ لطف الله نام این دو استاد به چشم می خورد.

در مدت زمان ساخت میدان و پس از آن و در طول دوران حکومت صفویان ، میدان نقش جهان فعال و پویا بوده ، ولی در زمان شاه سلیمان و شاه سلطان حسین ، به مرور از رسیدگی به میدان جلو گیری شده است.

راکد شدن جوی های آب در دوره شاه سلطان حسین ، باعث خشک شدن آخرین درختانی که شاه عباس با دست خود کاشته بود شد .

میدان نقش جهان اصفهان

عکس های میدان نقش جهان

میدان نقش جهان از مظلوم ترین های اصفهان !

این میدان هم مثل دیگر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی مهری حکمای دوره قاجار قرار گرفت.در مدت آشفتگی ایران از حمله افاغنه تا روی کار آمدن حکومت قاجار ،بخشهایی از عمارت نقاره خانه تخریب شد.در دوران حکومت بعضی از حکمرانان محلی از جمله ظل السلطان و شاهزاده صارم الدوله این مجموعه تا مرز تخریب هم پیش رفت.در انتهای دوران قاجار قسمت عمده و زیادی از حجره ها خراب شده بود و کاشیکاری های گنبد ها شکسته و تکه تکه و همچنین میدان از همه جهت نیاز مبرم به بازسازی و مرمت داشت. 

وجه تسمیه

در محل این میدان تا قبل از حکومت صفویان ، یک باغ به نام نقش جهان وجود داشته است.اسم این باغ را از شهری در آذر بایجان گرفته بودند که اکنون نخجوان نام گرفته است.در مورد این شهر حمدالله مستوفی عنوان کرده است:"شهری خوش است و آن را نقش جهان خوانند و اکثر عمارات آن از آجر است". در دوره رضا شاه بعد از بازسازی میدان و بناهای اطراف، نام رسمی میدان تبدیل به میدان شاه و همچنین مسجد جامع عباسی به مسجد شاه مبدل شد.میدان امام یا میدان امام خمینی نام رسمی این میدان در دوره کنونی است.

جاذبه های گردشگری اصفهان

بررسی تاریخچه میدان نقش جهان

میدان نقش جهان از دیدگاه مورخان

جهانگرد فرانسوی معروف به دیو لافوا که در سال 1298 هجری قمری بازدیدی از این میدان داشته است در مورد آن چنین می گوید:من نیازی به حل مسآله مهمی ندارم که مثل فیثاغورث یونانی در جهت آن تلاش کنم،بر عکس برای من کاملا محرز است و با اطمینان کامل می توانم عنوان کنم که هیچگونه بنایی  در دنیای متمدن و شهر نشین امروزی وجود ندارد که از هر جهت چه تقارن عمارت و چه زیبایی قابل قیاس با این میدان باشد.این تنها تفکرات شخصی و عقیده من نیست چرا که دیگر اروپاییان که متخصص مهندسی و معماری هستند این دیدگاه را دارند.

همچنین جهانگرد ایتالیایی به نام پیترو دلاواله این نظر و عقیده را دارد که:گرداگرد این میدان فاخر را ابنیه هایی برابر و هماهنگ و زیبا احاطه کرده است که در هیچ نقطه ای اتصال آن قطع نشده است،همه دکان ها هم تراز با خیابان ها و همه در ها بزرگ هستند و بالای آن ها پنجره ها و ایوان هایی با زیباترین و متنوع ترین تزئینات چشم اندازی خیره کننده ایجاد کرده است.

تاریهچه میدان نقش جهان

میدان نقش جهان از نظر جهانگردان و مورخان

تناسب داشتن در معماری و ظرافت کار در این میدان زیبایی دوچندان به آن میدهد و من به جرات میتوانم بگویم میدان نقش جهان را به عمارتهای میدان ناوو نادر "رم" که بلندتر و غنی تر هستند،ترجیح می دهم.

یک ایران شناس آلمانی به نام پرو فسور هینتس،در مورد میدان نقش جهان اینچنین نوشته :میدان دقیقا در مرکز شهر واقع است.زمانی این بنا صورت گرفته که شبیه به آنرا از نظر بزرگی و سبک معماری و اصول شهر سازی در دنیا نداریم. جهانگردی فرانسوی به نام شاردان که معروف و نکته سنج هست میدان نقش جهان را یک مرکز خرید و فروش بزرگ معرفی میکند.( همشهری ، خرداد 75، 5 ).  

در کتاب معماری ایران پروفسور، آرتور پوپ ،که در رابطه با مسجد امام است اینگونه نوشته:با وجود اینکه شاه عباس بی صبرانه منتظر تمام شدن کار مسجد بود ساختن این مسجد به آرامی پیش میرفت ،طوری که نمای مرمرین آن در سال 1638 میلادی پایان یافت .این مسجد تاریخی نشان از تاریخ چند هزارساله ایران در مسجد سازی است.( همشهری ، خرداد 75 ،5 )

جاذبه توریستی میدان نقش جهان

معماری و طرح فوق العاده شیک میدان نقش جهان

علیرضا عباسی کتیبه سر در مسجد با خط ثلث نگاشته است علیرضا،خوشنویس معروف عصر صفوی و تاریخ به سال 1025 هجری نشان از این است  که شاه عباس این مسجد را از مال پاک و بی ریای خود بنا نموده است و ثوابش را به روح جد بزرگ خودش شاه طهماسب هدیه کرده است.در قسمت پایینی این کتیبه،کتیبه دیگری که با خط محمد رضا امامی منقش شده است نصب گردیده که به این طریق از مقام معماری و مهندسی،معمار مسجد جامع جدید اصفهان ( در مقابل مسجد جامع عتیق ) یعنی استاد علی اکبر اصفهانی تقدیر و قدردانی شده است .ارتفاع گنبد بزرگ مسجد 52 متر و مناره های داخل آن به ارتفاع 48 متر و مناره های سردر آن در میدان نقش جهان به ارتفاع 42 متر می باشد .قطعه های عظیم سنگهای مرمری همپارچه  و سنگابهای نفیس، به ویژه سنگاب نفیس شبستان غربی گنبد عظیم که مورخ به سال 1095 هجری است،از قسمتهای بسیار دیدنی  این مسجد بی مانند جهان اسلام است .

بناهای اطراف میدان نقش جهان

در قسمت و ضلع شرقی  میدان نقش جهان مسجد شیخ لطف الله بنا شده است. این مسجد نیز  به فرمان شاه عباس اول ساخته شد که در سال 1011 شروع و در سال 1028 به اتمام رسید.استاد محمدرضا اصفهانی معماری این مسجد را بر عهده داشته و علیرضا عباسی خوشنویس معروف زمان صفویه کتبیه سر در آن را به خط ثلث نوشته است.

شاه عباس این مسجد را برای قدردانی از  پدر زن خود یعنی  شیخ لطف الله که از علمای بزرگ شیعه و از مردمان جبل عامل و لبنان کنونی بود ساخت . در جوار این مسجد ، مدرسه ای نیز برای شیخ لطف الله بنا شد تا در آن تدریس کند که متاسفانه تخریب شده است. مسجد شیخ لطف الله با اینکه مناره و صحن ندارد اما گنبد بزرگی دارد که کمتر معماری هایی از آن نمونه دارا هستند،یکی دیگر از محسنات این مسجد نداشتن مشکل قبله است چون با قرار گرفتن این مسجد در ضلع شرقی میدان قبله از دهلیز قابل مشاهده است.

جاذبه های گردشگری ایران

وسعت و بزرگی میدان نقش جهان اصفهان

 در سال 1020 هجری به فرمان شاه عباس اول ساخت مسجد جامع عباسی شروع و در سال 1025 بنای ساختمان مسجد به اتمام  رسید.کار تزیئن مسجد در سال 1025 شروع شد و زمانی که دو تن از جانشینان شاه عباس حاضر بودند ادامه داشت. استاد علی اکبر اصفهانی معماری مسجد را و علیرضا عباسی خوشنویسی کتیبه سر در آن را بر عهده داشتند.در قسمت جنوب غربی مدرسه در نقطه ی مشخصی تکه سنگی قرار داده شده که ظهر دقیق اصفهان را در همه فصول نشان می دهد که این محاسبات به شیخ بهایی نسبت داده شده است ،یکی دیگر از ویژگی های این مسجد پژواک صدا در زیر گنبد بزرگ مسجد است که ارتفاع آن به 52 متر می رسد.

کاخه عالی قاپو یا قصر دلولتخانه

کاخ عالی قاپو که به قصر دولتخانه معروف است در زمان صفوی، به دستور شاه عباس اول ساخته شد. کاخ عالی قاپو شامل پنج طبقه است که هر کدام از  طبقات  تزئینات جداگانه و منحصر به فردی دارند.رضا عباسی نقاش معروف دوران صفوی مینیاتورهای زیبایی را بر دیوارهای کاخ رسم کرده،گچبری های بسیار ویژه و خیره کننده که زیبایی دو چندان به کاخ داده به خصوص گچبری اتاق صوت که دارای خواص آکوستیک می باشد چراکه به هنگام پخش آهنگی آوا های موسیقی را خیلی موزون و بدون ایجاد پژواک پخش می کرده است.

در زمان پادشاهی شاه عباس دوم در سال 1054، تالار با عظمت و زیبایی به این کاخ اضافه شد و زیبایی های کاخ جذاب تر و کامل تر شد.شاه عباس و جانشینان او در این کاخ، از میهمانان و سفیران والا مقام و بلند پایه خودشان پذیرائی می کردند.از قسمت بالایی این کاخ میشود شهر اصفهان را با یک منظره ی عالی نظاره گر بود.با استناد به گفته ها:علت نامگذاری عالی قاپو این است که درب ورودی این کاخ را از نجف اشرف آوردند اما در روایتی دیگر گفته شده این نامگذاری از باب العالی عثمانیان فرا گرفته شده است.زنجیری بر قسمت درگاه این کاخ آویزان بوده که مردم وقتی به آن پناه میبردند از هرگونه تعرضی در امان بوده اند و به غیر از شخص شاه کسی حق تعرض به آنان را نداشته است.

عالی قاپو اصفهان

جاذبه های گردشگری اصفهان - کاخ عالی قاپو

به جز بناهایی که هم اکنون وجود دارند ابنیه های مختلف دیگری هم در میدان نقش جهان موجود هستند که به مرور زمان کاربرد و خاصیت خود را از دست داده و بین رفتند به طور مثال می توان گفت (عمارت ساعت به طور کلی از بین رفته و بنای مسجد شیخ لطف الله جایگزین آن شده و احداث گردیده است) و سرستون های با عظمت که احتمال دارد از تخت جمشید به اصفهان رسیده بودند(که یکی به چهلستون انتقال یافته و دیگری واقع در موزه ایران باستا می باشد)،110 عراده توپ اسپانیایی (غنیمت فتح جزیره هرمز به وسیله امامقلی خان) و میله قپق به ارتفاع چهل متر در مرکز میدان (که امروزه به کلی از میان رفته است) از آنجمله اند.

نظرات توریست ها در رابطه با میدان نقش جهان

توریست:شهر بسیار زیباست بازارها خیلی قشنگ هستند کاشی ها اعجاب انگیزند!تمام جاهایی که امروز برای گشت و گذار به آنها سر زدیم بی نظیرند.برای ما این یک تجربه کاملا جدید و متفاوت است.

توریست:ما تازه از این کاخ دیدن کردیم.بسیار زیباست ،از پله چند طبقه بالا رفتیم تزیینات داخل کاخ را دیدیم و در نهایت به طبقه ششم رسیدیم جایی که گفته می شود محل اجرای موسیقی بوده است ،اکوستیک داخل آن عالی است.

توریست:این باورنکردنی است !چنین چیزی را من تابحال در تمام زندگی ام ندیده ام ،از آن طرف کاخ که به آن نگاه می کنید تصور می کنید که وارد سالن بزرگی خواهید شد اما وقتی وارد می شوید با فضای غیر منتظره ای مواجه میشوید این واقعا باورنکردنی و غیر قابل تصور است.

میدان نقش جهان

جاذبه گردشگری میدان نقش جهان

یکی از جذابیت های میدان نقش جهان مساجدی است که در آن قرار دارند مساجدی که نه تنها از نظر معماری ایرانی،اسلامی شاخصند بلکه بخاطر کاشیکاری های بسیار زیبایشان معروفند.مسجد امام یکی از مهمترین آثار دوران صفویه در واقع نمایانگر اوج هزار سال مسجدسازی در ایران می باشد از ویژگی های مهم آن کتیبه های بسیار زیبا و همینطور بازتاب صدا زیر گنبد خود است.

از عجایب این مسجد کاشی کاری های آن است زیبایی بسیار خیره کننده این کاشی کاری ها برای هر بیننده خیره کننده و جذاب است تزیینات کاشی کاری مسجد شیخ لطف الله آن را به یکی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان تبدیل کرده است اما باید بدانید هدف اصلی این کاشی کاری ها محافظت بنای مسجد در مقابل باد و باران بوده است.

جذب توریست میدان نقش جهان

غافلگیری توریست ها از زیبایی میدان نقش جهان

توریست:واقعا غافلگیر کننده است این کاشی کاری های زیبای آبی رنگ با طرح های گل روی آنها مسحور کننده است.

توریست:اینجا بسیار زیبا و رنگارنگ است،کاشی ها بسیار زیبا هستند و تزیینات خیلی قشنگی دارند.

توریست:واقعا تحت تاثیر قرار گرفتم.جزییاتی که در کاشی کاری ها لحاظ شده و ظرافت آنها ما رو متعجب کرده است.

توریست:آن چیزی که توجه من را به خودش جلب کرده است همنشینی رنگ هاست. سایه های مختلف رنگ آبی و ترکیب آنها رو کاشی کاری ها بسیار خاص و بی نظیر است .

از زیبایی های مسجد شیخ لطف الله هر چه بگویم کم گفته ام اما به نظر من کاشی کاری زیر گنبد از همه جا قشنگتراست طرحی که شما در فرشهای ایرانی هم میبینید.از مهمترین ویژگیهای  مکتب معماری اصفهان در عین ساده بودن پر رمز و راز بودن این مکتب است.نشان دهنده تخصص و تسلطی بود که معماران و شهرسازان اصفهان عصر صفوی به علومی مثل فلسفه و عرفان داشتند و در نهایت با کار کرد این علوم در ساخت این بناها به گونه ای پر رمز و  راز ساخته شدند که به غیر از پوسته ی ظاهری  که از بناها و مساجد اطراف میبینید یک نوع نمای باطنی هم در بناهای داخلی اصفهان وجود دارد که کشف کردن اسرار این بخش سختر از بخشهای دیگرش است.

بازار قیصریه  در ضلع شمالی میدان نقش جهان قرار گرفته است که به آن بازار بزرگ هم گفته می شود.وقتی داخل این مجموعه بشوید یعنی داخل بازار بعد از حدود نیم ساعت پیاده روی به مسجد جامع عتیق می رسید  بخش قدیمی  ازبازار که معماری آن مربوط به دوران سلجوقی در قرن 11 است.

بازار اصفهان از بزرگ ترین بازار های خاورمیانه

بازار اصفهان یکی از قدیمی ترین و بزرگترین بازارهای خاورمیانه است که همواره در سفر نامه های جهانگردان بزرگ از آن یاد شده است.و طبقه سوم آن که اکنون تخریب شده نقاره خانه ای قرار داشته که اوقات شرعی را اعلام میکرده است.یکی از قسمتهای بسیار جذاب میدان نقش جهان بازار قیصریه است این بازار را با بازار سنتی اشتباه نگیرید اینجا بازاری هست که میدان نقش جهان را به میدان عتیق متصل میکند.

میدان نقش جهان

تصویری از تصور میدان نقش جهان در زمان های گذشته

این بازار یکی از طولانی ترین بازار های سر پوشیده دنیاست که تقریبا 8 کیلو متر طول دارد.میدان نقش جهان که امروز یک مرکز گردشگری محسوب میشود در واقع یک مرکز سیاسی، اقتصادی ،مذهبی و ورزشی بود.فراموش نکنید اینجا محل بر گزاری بازی های چوگان در عصر صفوی بود.

جاذبه گردشگری میدان نقش جهان

آشنایی با میدان نقش جهان و تاریخچه آن

بعد از این بازدید جذاب فقط یک چیز هست که باید به شما بگویم آن هم این است که اگر در حال آماده کردن فهرستی از کارهایی که در طول زندگی  انجام خواهید داد  هستید حتما بازدید ازمیدان نقش جهان را در فهرست خود قرار دهید

 

نقش جهان ، اصفهان
“میدان نقش جهان” با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب 1357 ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.

جاذبه گردشگری میدان نقش جهان

میدان نقش جهان با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب 1357 ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.میدان نقش جهان

میدان نقش جهان
بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی قاپو، مسجد شاه (مسجد امام)، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می باشند.
 
میدان نقش جهان در تاریخ 8 بهمن 1313 به شماره 102 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت 1358 به شماره 115 جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.میدان نقش جهان اصفهان یا همان میدان امام اصفهان، از میادین زیبا و تاریخی ایران است، میدانی مستطیل شکل به درازای 507 متر و پهنای 158 متر در مرکز شهر اصفهان، میدان نقش جهان در تاریخ 8 بهمن 1313 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت 1358 جزء نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.
 
میدان نقش جهان
نگاهی بر تاریخ میدان نقش جهان
 
میدان نقش جهان که بعد از انقلاب اسلامی نام رسمی آن میدان امام شد همانند زنجیری چهار اثر تاریخی بی نظیر را به هم پیوند داده است :مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام اصفهان، سردر قیصریه و بازار قیصریه اصفهان و کاخ عالی قاپو، علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که عموما جایگاه عرضه صنایع دستی اصفهان است.
 
پیش از آن که شهر اصفهان به پایتخت ایران در عصر صفوی تبدیل شود در محل این میدان باغی گسترده وجود داشته است بنام «نقش جهان». این باغ همچنین محل استقرار ساختمان های دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق قویونلوها بود. در آن زمان بخش میدانی باغ، «درب کوشک» نام داشت. این بخش در ضلع غربی میدان نقش جهان امروزی و در محل ساخت کاخ عالی قاپو قرار داشته است.در چهار طرف میدان نقش جهان، بناهای نفیس و ارزشمندی چون مسجد شیخ لطف الله در شرق میدان، مسجد تاریخی امام در جنوب، سردر قیصریه و بازار قیصریه در شمال و کاخ عالی قاپو در غرب ساخته شده است. علاوه بر این بناها، بناهای دیگری نیز در میدان نقش جهان وجود داشته که به تدریج کاربرد خود را از دست داده و از میان رفته اند.
 
عمارت ساعت (که به کلی تخریب و بنای مسجد شیخ لطف الله جایگزین آن شد)، سرستونهای مرمرین که احتمالا از تخت جمشید شیراز به اصفهان آمده بودند (یکی به چهلستون منتقل شد و دیگری در موزه ایران باستان تهران قرار دارد)، 110 عرابه توپ اسپانیایی (غنیمت فتح جزیره هرمز به وسیله امامقلی خان) و میله قپق به ارتفاع چهل متر در مرکز میدان (که امروزه به کلی از میان رفته است) از آن جمله می باشند.
 
امروزه نیز میدان نقش جهان اصفهان یکی از جاذبه های گردشگری اصفهان است که گردشگران خارجی و مسافران ایرانی با شوق از آن دیدن می کنند. این میدان همراه با فضاهای تکمیلی و عناصر مربوط به آن یعنی عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، توحیدخانه، سردر قیصریه و راسته بازارها که صنایع دستی، یادمان ها و سوغات های نقاط مختلف کشور را در خود جای داده است، توانسته از محبوبیت خاصی در میان گردشگران داخلی و خارجی برخوردار شود.
 
 
 
وجه تسمیه
 
تا پیش از صفویه، در محل این میدان، باغی به نام نقش جهان وجود داشته است. این باغ، نام خود را از شهری در آذربایجان گرفته که اینک به نام نخجوان خوانده می شود. حمدالله مستوفی درباره این شهر گفته است:«شهری خوش است که آن را نقش جهان خوانند و اکثر عمارات آن از آجر است» پس از مرمت میدان و ابنیه اطراف آن در دوره رضا شاه، نام رسمی میدان به میدان شاه و نام مسجد جامع عباسی نیز به مسجد شاه تغییر یافت. امروزه نام رسمی این میدان، میدان امام یا میدان امام خمینی است.
 

میدان نقش جهان از دیدگاه مورخان

 
دیو لافوا ، جهانگرد فرانسوی که در سال 1298 هجری قمری از این میدان دیدن کرده ، در این باره می نویسد :من احتیاجی ندارم که مانند فیثاغورث یونانی در حل مسئله مهمی تلاش کنم ، بلکه کاملاً برای من مکشوف است و می توانم با نهایت اطمینان بگویم که در د نیای متمدن امروز هیچ گونه بنا ئی وجود ندارد که بتواند از حیث وسعت و زیبائی و تقارن عمارات ، شایسته مقایسه با این میدان باشد . این عقیده شخص من نیست ، سایر اروپائیان هم که در فن معماری و مهندسی تخصص دارند با عقیده من همراهند.
 
 
پیترو دلاواله ، جهانگرد ایتالیائی نیز اظهار نظر کرده است :دور تا دور این میدان را ساختمانهای مساوی و موزون و زیبا فرا گرفته که سلسله آنها در هیچ نقطه قطع نشده است . درها همه بزرگ و دکانها همسطح خیابان هستند و بالای آنها ایوانها و پنجره ها و هزاران تزئینات مختلف ، منظره زیبائی بوجود آورده است.این حفظ تناسب در معماری و ظرافت کار باعث تجلی بیشتر زیبائی میدان می شود و با وجودیکه عمارتهای میدان ناوو نادر رم بلندتر و غنی تر هستند ، اگر جرات این را داشته باشم باید بگویم میدان نقش جهان را بدلایلی ترجیح می دهم.
 
پرو فسور هینتس ، ایران شناس معاصر آلمانی درباره میدان نقش جهان چنین می نویسد :میدان در مرکز شهر قرار دارد . بنایش موقعی صورت گرفته که مشابه آنرا از نظر وسعت و سبک معماری و اصول شهر سازی در مغرب زمین نداریم.شاردان ، جهانگرد معروف و نکته سنج فرانسوی از میدان نقش جهان به عنوان مرکز خرید و فروش یاد میکند.( همشهری ، خرداد 75، 5 ).
 
پروفسور، آرتور پوپ ، در کتاب معماری ایران درباره مسجد امام می نویسد :ساختمان احداث این مسجد ، با وجود بی صبری شاه عباس در اتمام آن کار ، به کندی پیش رفت ؛ به طوریکه آخرین پوشش مرمرین آن در سال 1638 میلادی انجام پذیرفت . این اثر تاریخی نما یانگر اوج هزار سال مسجد سازی در ایران است .( همشهری ، خرداد 75 ،5 )کتیبه سردر مسجد به خط ثلث علیرضا عباسی ، خوشنویس پر آوازه عصر صفوی و مورخ به سال 1025 هجری حاکی از آن است که شاه عباس این مسجد را از مال خالص خود بنا کرده ، و ثواب آنرا به روح جد اعظم خود شاه طهماسب اهداء نموده است .در ذیل این کتیبه به خط محمد رضا امامی ، کتیبه دیگری نصب شده که بموجب آن از مقام معماری و مهندسی ، معمار مسجد جامع جدید اصفهان ( در مقابل مسجد جامع عتیق ) یعنی استاد علی اکبر اصفهانی تجلیل شده است .ارتفاع گنبد عظیم مسجد 52 متر و ارتفاع مناره های داخل آن 48 متر و ارتفاع مناره های سردر آن در میدان نقش جهان 42 متر است .قطعات بزرگ سنگهای مرمری یکپارچه و سنگابهای نفیس ، مخصوصاً سنگاب نفیس شبستان غربی گنبد بزرگ که مورخ به سال 1095 هجری است ، از دیدنیهای جالب این مسجد بی نظیر جهان اسلام است .
 
نقش جهان
عکس میدان نقش جهان
 
تاریخچه
 
پیش از آن که شهر اصفهان به پایتختی ایران صفوی برگزیده شود در محل این میدان باغی گسترده و وسیع وجود داشته است بنام «نقش جهان». این باغ همچنین محل استقرار ساختمان های دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق قویونلوها بود. در آن زمان بخش میْدانی باغ، «درب کوشک» نام داشت. این بخش در ضلع غربی میدان نقش جهان امروزی و در محل ساخت کاخ عالی قاپو قرار داشته است.
در دوران سلجوقیان، دست کم بخشی از باغ نقش جهان بنام به میدان «کوشک» بوده است. دستگیری برکیارق از سوی برادرش محمود در این میدان رخ داده است. همچنین میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان به اعدام و برگزاری برخی از آیین های رسمی همچون جشن نوروز بوده است.
 
از ابتدای سلطنت شاه عباس اول، سطح میدان در اندازه بسیار بزرگتر از میدان کوشک سابق تسطیح شده و بارها آیین چراغانی و آتش بازی در آن برپا شده است. منابع گوناگون، بنای به شکل فعلی را در دوره سلطنت شاه عباس اول و به سال 1011 قمری دانسته اند. به ادعای خبرگزاری فارس به نقل از سرپرست هیئت حفاری و شناسایی صاحب الامر تبریز احتمال دارد که در بنای این میدان از نقشهٔ میدان حسن پادشاه در تبریز (که توسط همین هیئت در حال حفاری و کشف است) استفاده شده باشد. استاد محمدرضا و استاد علی اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان را طرح ریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده اند. نام این دو معمار بر سردر بناهای پیرامونی میدان به چشم می خورد.
 
فکر تاریخ کرد واهب و گفت شد در کعبه در صفاهان باز
 
با محاسبهٔ حروف ابجد مصراع دوم این شعر تاریخ اتمام ساخت (1046 قمری معادل 1015 شمسی و 1636 میلادی) به دست می آید. در طول دوران ساخت میدان و پس از آن در سراسر دوران صفویه، میدان زنده و فعال بوده، لیکن در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین، به تدریج از رسیدگی به میدان خودداری شده است. در ایام سلطنت شاه سلطان حسین، جوی های آب به تدریج راکد شده و آخرین درختان باقی مانده از درختانی که شاه عباس به دست خود کاشته بود، خشکیده اند.
 
در دوره قاجار، این میدان نیز مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی توجهی قرار گرفت. بخش هایی از میدان در طول دوران آشفتگی ایران از حمله اشرف افغان تا استقرار حکومت قاجاریه، تخریب گردید. بخش هایی نیز از جمله عمارت نقاره خانه در دوره قاجار از میان رفت. از زمان حکومت رضا شاه تا امروز، کار مرمت و بازسازی این ابنیه بطور مداوم ادامه دارد.
 
ثبت جهانی و ماجرای برج جهان نما
 
 
میدان نقش جهان در تاریخ 8 بهمن 1313 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. همچنین این میدان در اردیبهشت 1358 و جزء نخستین آثار ایرانی میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسیده است. طرح موضوع منظر فرهنگی در اجلاس یونسکو برای آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی، و پس از آن ساخت برج جهان نما به ارتفاع 50 متر (در 14 طبقه) در فاصله 700 متری میدان نقش جهان (و در منظر تاریخی و فرهنگی میدان) در سال 1375 موجب شد تا موضوع قرارگرفتن میدان در فهرست «میراث درخطر» یونسکو برای اولین بار در سال 1380 طرح گردد. سهامدار اصلی این برج شهرداری اصفهان بود و شورای شهر اصفهان در حمایت از شهرداری، دخالت یونسکو را محکوم می کرد.
با اصرار شهرداری بر ادامه کار، یونسکو در سال 2002 بازرسانی را برای بازدید از محل به اصفهان فرستاد. بازرسان یونسکو اعلام کردند «میدان نقش جهان را نمی توان منفرد و مجزا از اطراف آن دید.» این کارشناسان افزودند «خط آسمانی و منظر تاریخی و فرهنگی میدان نقش جهان مخدوش شده و دولت ایران موظف است نسبت به تعدیل برج جهان نما اقدام نماید.» بر همین اساس سازمان یونسکو تا فوریه 2004 به ایران مهلت داد تا نسبت به تعدیل 4 طبقه از برج اقدام نماید.
 
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان
 

جاذبه های میدان نقش جهان

 در میدان نقش جهان می توانید برای نگاهی تازه به میدان، سوار برکالاسکه های دور میدان شده و دور تا دور میدان را بازدید کرده و به عمق تاریخ سفر کنید ، ساختمانها و مردمان و ... ار نگاه دیروز ببینید.
از آن دیدنی تر و جالبتر مغازه های اطراف میدان است که سایه بانی بر بالای درب خود دارند و در زیر آن مردان و بزرگانی را نشسته بر صندلی چوبی میبینی که با جان و دل مشغول کار کردن و خلق هنر سنتی و اصیل ایرانی هستند. مردانی که موی خود را در راه حفظ و بقای هنرشان برای این سرزمین سپید کرده اند. از دور بوی عشق و علاقه پیچیده در لابه لای آثارشان را استشمام می کنی و از گاریچی مهربان خواهی که نگه دارد و به پیش استادان و هنرمندان صنعتگر اصفهانی بروی. کمی گپ و گفتگو با آنان هم خستگی از تنشان می زداید و هم کتابی قطور ناخوانده را به دانش و اطلاعاتت می افزایی. علاوه براین این مغازه های پر رنگ و لعاب محلی برای کسب درآمد هنرمندان است که می توانی ظروف و جواهرات و... دست ساز را خریداری کنی. گاهی به نظر هزینه ای که می پردازی گران به نظر می آید اما یادمان باشد که عمری برای ساخت آنها صرف شده است.
 
بعد از دیدن این صحنه های دلنشین و روح افزا برای کمی استراحت با همراهان خود به یکی از رستورانهای اطراف میدان بروید و از چشیدن طعم لذیذ غذاهای اصفهان لذت ببرید . 

دسترسی به مبدان نقش جهان

 میدان نقش جهان اصفهان در میدان مرکزی شهر اصفهان واقع شده است و باید از خیابان سپاه به سمت میدان بروید . در روزهای عادی به علت خلوتی خیابان ها ، دسترسی راحت تر می باشد اما در ایام تعطیل و پرترافیک سال ، کمی در رفتن به این میدان باید صبر داشته باشید
 
سی و سه پل ، تاریخچه سی و سه پل
سی وسه پل، پلی است با 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض بر روی زاینده رود اصفهان. این پل به نام «الله وردی خان» هم معروف است. این پل، خیابان چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا وصل می کند.

سی و سه پل

سی وسه پل، پلی است با 33 دهانه، 295 متر طول و 14 متر عرض بر روی زاینده رود اصفهان. این پل به نام «الله وردی خان» هم معروف است. این پل، خیابان چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا وصل می کند.سی و سه پل
سی و سه پل

نامهای سی وسه پل

این پل را بنامهای:پل شاه عباسی – پل اللهوردیخان – پل جلفا – پل چهل چشمه – پل سی و سه چشمه خوانده‏اند و وجه تسمیه هر یک چنین است:1- پل شاه عباسی از آن جهت گویند که شاه عباس اول دستور بنای آن را داده است و چون بمباشرت و اهتمام اللهوردیخان ساخته شده به پل اللهوردیخان معروف گردیده و از لحاظ اینکه معبر مردم به جلفا بوده آن را پل جلف هم گفته‏اند و چون در ابتداء چهل چشمه داشته پل چهل چشمه و اینک سی و سه چشمه دارد به پل سی و سه چشمه اشتهار دارد.

تاریخچه سی و سه پل | ابهاماتی در تاریخ

سی و سه پل، بنایی مستحکم می باشد که توسط الله وردیخان اوندیلادزه گرجی، سردار مشهور شاه عباس، ساخته شده است. برخی از گرجی تبارها بر این عقیده اند که چون حروف الفبای گرجی سی و سه حرف دارد و الله وردیخان از تبار گرجی ها بوده این پل نیز سی و سه دهانه دارد اما این نظریه کاملا رد شده چرا که در ابتدا پل 40 دهانه داشته است.
 
ااز سوی دیگر کارشناسان عدد صد و سی و سه را مربوط به آناهیتا (الهه آب) می دانند و معتقدند این پل نیز مانند بیشتر سازه های آبی و پل ها نمادی از آناهیتا می باشد.
در زمان شاه عباس، پلان اصلی شهر اصفهان، چهار باغ بود که از دو محور عمود بر هم تشکیل می شد. سی و سه پل در امتداد یکی از این محورهای اصلی قرار گرفت تا چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا، باغ هزارجریب، عباس آباد و محله جلفا متصل کند.
تاریخچه سی و سه پل
تاریخچه سی و سه پل 
 
در آن زمان این پل 40 دهانه داشت اما به مرور زمان با کشت درختان و انحراف آب بعضی از آنها متروک شدند. در سال 1330 مصطفی خان مستوفی، شهردار اصفهان، اراضی اطراف پل را آزاد می کند و پس از باز کردن مجرای عبور آب، دیواری سنگی را در سمت شمال آن می سازد که هنوز آثار آن دیده می شود.
 
در منابع مختلف، سال های متفاوتی را برای بنای سی و سه پل نوشته اند اما برای بررسی دقیق تر آن بهتر است به گشت و گذار کوچکی در تاریخ بپردازیم. تمامی شواهد موجود دال بر این مطلب می باشد که در سال 1018 و در زمان برگزاری جشن گلریزان در حضور شاه عباس این پل وجود داشته اما با بازگشت به سال های پیشین و بررسی اسناد به این نتیجه می رسیم که سال اتمام کار پل در منابع مختلف، یکسان نیست.
 
به عنوان مثال اسکندربیک ترکمان، که منشی نویسنده کتاب عالم آرای عباسی در تاریخ صفویان از زمان تاسیس این سلسله تا مرگ شاه عباس یکم می باشد در وقایع سال 1011 هجری قمری چنین آورده است:
در انتهای خیابان، باغی بزرگ و وسیع، پست و بلند، نه طبقه جهت خاص پادشاهی طرح انداخته بباغ عباس آباد موسوم گردانیدند و پل عالی مشتمل بر چهل چشمه به طرز خاص، میان گشاده که در هنگام طغیان آب در کل، یک چشمه به نظر در می آید، قرار دادند که بر زاینده رود بسته شده هر دو خیابان بیکدیگر اتصال یابد.
 
حاج میرزا حسن خان جابری انصاری، مورخ، محقق و ادیب فرزانه اصفهان نیز در تاریخ اصفهان و رِی در قسمتی از وقایع مربوط به سال 1005 هجری قمری، چنین توصیفی از اصفهان ارائه می دهد:
شاه عباس اصفهان را پایتخت دائمی خود نموده طرح عمارات عالیه انداغخ، سر درب درب قیصریه جنگ او است با ازبکان.
 
و در ادامه در وقایع سال 1008 هجری قمری چنین می نویسد:
شاه از هرات به اصفهان آمده و تکمیل طرح عمارات و باغات که هر یک از امراء باغی به نما خود ساخته در حواشی چهار باغ کهنه در چهار باغ بالا.
 
و در ادامه می گوید:
شاه عباس به اصفهان برگشت، اللهوردیخان را فرمود پل زاینده رود را با عمارات دیوانی بساخت.
وی در وقایع سال 1012 چنین می نویسد:
بنای سر درب عالی عیصریه و کاشی کاری ممتاز آن …
میرزا علینقی کمره ‏ای متخلص به نقی و از شعرای دوره شاه عباس چنین ابیاتی را سروده است:
فلک قدر الله و یردی که قدر ز عباس شاه اندر ایام یافت
بامداد بیگ ویردی دادگر پلی کدر آغاز و انجام یافت
بسعی ملک سیرت آقا حسین بخیر العمل حسن اتمام یافت
به دست زبر دست صعب امیر چو بند امیر این بنا نام یافت
پی سال تاریخ این پل نیافت کسی خوبتر از پل اتمام یافت
 
 مناطق گردشگری اصفهان
سی وسه پل در سال های دور
 
می توان گفت که بر اساس کتاب عالم آرا پل در سال 1011 هجری قمری ساخته شده است اما در گفته‏ های جابر انصاری تناقض وجود دارد؛ وی در قسمتی اشاره می کند که پل در همان سال 1011 هجری قمری احداث گردیده اما در قسمتی دیگر این تاریخ را مربوط به زمان صدور دستور ساخت می داند. او در قسمتی دیگر اشاره به این دارد که ساخت پل با سر در قیصریه مقارن بوده و این در حالی است در وقایع سال 1012 به ساخت سر در قیصریه اشاره کرده است.
 
 
بر اساس سروده ی نقی کمره ‏ای هم ساخت پل امیر در سال 1005 هجری قمری انجام شده ولی تاریخ شروع آن مشخص نیست و اگر منظور از این پل همان سی و سه پل باشد، ساختن آن حداقل باید در سال 1003 هجری قمری شروع شده باشد تا در 1005 هجری قمری به پایان برسد.
در این میان نکته ی مهم این است که با توجه به احداث ساختمان عباس آباد در یک سوی زاینده رود قطعا باید پلی برای ایجاد ارتباط در آن زمان وجود داشته باشد. همچنین تاریخ ساختمان چهارباغ هم مطابق اسناد در سال 1005 هجری قمری است.
 
از سوی دیگر الله وردیخان که مامور ساخت پل بود، در سال 1004 هجری قمری از طرف شاه عباس اول به ایالت فارس منسوب و به اداره امور آن دیار مشغول شد و پس از آن حکومت کهگیلویه نیز به وی واگذار گردید. از مجموعه اسناد تاریخی چنین بر می آید که شاه عباس پس از استقرار به سلطنت، درصدد بوده که اصفهان را به پایتختی انتخاب کند و به همین دلیل دستوراتی را در جهت آبادانی آن صادر نمود. اعزام الله وردیخان به فارس را می توان از همین دسته دستورات دانست تا وی بتواند اقدامات عمرانی اصفهان را در نظر گیرد. بنابراین باید عمران و آبادانی این شهر بعد از تاریخ اعزام الله وردیخان پس از سال 1004 هجری قمری صورت گرفته باشد.
 
در اینجا باید اشاره نمود که در یکی از اسناد تاریخی، هم ساختمان پل الله وردیخان و هم آبادانی خیابان چهار باغ در 1005 هجری قمری پایان یافته و به دنبال آن تکایای چهارباغ در 1011 هجری قمری ساخته شده اند. عاقبت در سال 1025 هجری قمری تمام ساختمانهایی که از زمان شاه عباس آغاز شده بود، به پایان رسیدند.
 
در اینجا این سوال پیش می آید که چرا در برخی منابع گفته شده که الله وردیخان در سال 1011 هجری قمری مامور ساخت پل شده در حالی که تاریخ اتمام آن 1005 هجری قمری ذکر شده است؟ در پاسخ می توان گفت که الله وردیخان ابتدا طبقه ی زیرین پل را در سال 1005 به پایان رسانده و در سال 1011 مامور شده تا آن را تکمیل کند و طبقه ی بالا را بسازد تا به هنگام طغیان رودخانه، اخلالی در عبور و مرور پیش نیاید. احتمالا طغیان زاینده رود دلیل این تصمیم بوده و به این صورت دیگر جای شکی باقی نمی ماند.
 
از سوی دیگر می توان گفت که پلی که کمره ‏ای به آن اشاره کرده در فارس بوده ولی چون در تاریخ به چنین پلی اشاره نشده به ناچار باید این پل را همان سی و سه پل دانست.

جشن نوروز درسی و سه پل

در کتاب زندگانی شاه عباس اول راجع به جشن نوروز که شاه در سال 1018 هجری در روی پل سی و سه پل برگزار کرده چنین نوشته است.
جشن نوروز غالباً از سه تا هفت شبانه روز دوام می‏یافت. گذشته از باغ نقش جهان پل اللهوردی خان را نیز آئین می‏بستند و چراغان می‏کردند. و گاه به فرمان شاه عباس بر سر پل مراسم گلریزان صورت می‏گرفت، و گلهای فراوان در راه شاه و همراهان او ریخته می‏شد. از آن جمله در سال 1018 با آنکه جشن فروردین مصادف با ماه محرم بود، به فرمان شاه هفت شبانه روز جشن نوروزی گرفتند و بر سر پل گلریزان کردند و چون مردم اصفهان در چراغان و آئین بندی هنر نمائی بسیار کرده بودند، شاه مبلغ پانصد تومان از مالیات آن سال را به ایشان بخشید.
مناطق گردشگری اصفهان
هفت سین در سی و سه پل

جشن آبریزان یا آبپاشان

این پل در جشن آبریزگان و آب پاشان محل اجتماع شاه و بزرگان و شعراء و رجال و سایر مردم بوده است. در دوره صفویه ، مراسم جشن آبریزان یا آبپاشان ارامنه در کنار این پل صورت می گرفت . در این جشن که در 13 تیرماه هر سال برگزار می شد مردم با پاشیدن آب و گلاب روی یکدیگر در این مراسم شرکت می کرده اند.
 
مراسم خاج شویان
ارامنه جلفا، مراسم “خاج شویان” را نیز در محدوده همین پل برگزار می کرده اند.
 
در تاریخچه ابنیه تاریخی اصفهان درباره این پل تاریخی چنین نوشته است:
 
در انتهای جنوبی خیابان چهارباغ پل اللهوردیخان است که به نام بانی و سازنده آن خوانده می‏شود و در همان موقعی که شاه عباس دستور کاشتن درختان چهارباغ را می‏داده رفیق و سپهسالار شاه نیز در ساختمان این پل به وسیله آجر و سنگ تراش فعالیتی به خرج می‏داد، وضعیت این پل با قدیمش تفاوت زیادی نکرده است.
 
ایوانچه‏ها و غرفه‏های زیبا و متناسب طرفین پل که جای نشستن اهالی و عبور و مرور است به همان حالت اولیه باقی مانده است. طول این پل 295 متر و عرضش 13/75 متر می‏باشد. نوشته‏اند که در ابتدا چهل چشمه داشته و به تدریج سی و سه چشمه شده در سنوات اخیر قسمت زیادی از بستر رودخانه را تصرف کرده و اشجاری غرس نموده بودند به طوری که چند چشمه پل از عبور آب محروم گشته ممکن بود بکلی متروک شود وی در سال 1330 که آقای مصطفی خان مستوفی ریاست شهرداری اصفهان را داشت شهامت و شجاعت به خرج داد و اراضی مزبور را از تصرف غاصبین خارج و مجرای عبور آب چشمه‏ها را باز کرد و اقدام به ساختمان دیوارهای سنگی در طرف شما رودخانه نموده که نوز آثارش پابرجا و عملیاتش زبانزد مردم این شهر است.
 
در دوره صفویه ارامنه حق داشتند تا میدانی که اول پل احداث شده بود جمع شوند و مال‏التجاره و صنایع خویش را با صنعتگران اصفهانی تبدیل نمایند و حق نداشتند از این پل عبور کرده داخل شهر شوند در جل این پل مجسمه رضا شاه کبیر بر روی ستونی بارتفاع 5 متر دیده می‏شود که اسبی سوار و به طرف شما متوجه است اطراف این مجمسه فعلاً میدان 24 اسفند و با میدان مجسمه نامیده می‏شود.
 
در شمال شرقی پل یعنی اول خیابنی که به طرف شرق امتداد دارد ساختمان آجری است که بیاد مقبره کمال الدین اسماعیل )قبرش در جهانباره است( ساخته شده و خیابان مزبور به نام آن بزرگوار نامیده می‏شود که به طرف پل جوئی و خواجو امتداد دارد.
سی و سه پل
 تاورنیه سیاح فرانسوی
 
تاورنیه سیاح فرانسوی راجع باین پل در سفرنامه خودچنین نوشت
تاورنیه سیاح فرانسوی راجع باین پل در سفرنامه خود که نظم الدوله ابوتراب نوری آن را ترجمه کرده چنین نوشته است:
پلی که در وسط خیابان تقاطع می‏کند موسوم به پل اللهوردیخان که بانی آن بوده است می‏باشند و آن را پل جلفا هم می‏گویند. این پل تمام از آجر و سنگ بنا شده و سطح آن بیک میزان است. دو طرف آن از وسطش پست‏تر نیست، 350 قدم طول و بیست قدم عرض دارد و زیر آن چندین چشمه و طاق از سنگ ساخته شده که خلی پست و کم ارتفاع است، در دو کناره پل راهروی به عرض هشت نه پا و به طول تمام امتداد پل که چندین طاق با پایه‏های مرتفع به ارتفاع 25 یا 30 پا سقف آن را نگاهداشته‏اند دیده می‏شود، اشخاصی که می‏خواهند هوا خوری کنند
 
وقتی که خیلی گرم نباشد از بالای سقف راهروها عبور می‏نمایند، اما معبر معمولی از زیر آن راهروها است که به منزله نرده و نگهبان است و روزه نهائی به طرف رودخانه دراد که هوای لطیف و خنک از آنه داخل راهرو می‏شود. زمین راهرو از سطح پل خیلی بلندتر است و به توسط پله به راحتی بالای آنها می‏روند. فضای وسط پل مخصوص عبور گاری و دواب است و تقریباً 35 پا عرض دارد. یک معبر دیگر هم دارد که در تابستان و وقع کمی آب به واسطه خنکی خیلی مطبوع است و آن از میان خود رودخانه است در خط مخصوصی که تخته سنگها نزدیک هرم اتفاق افتاده می‏توان از روی آنها رد شد بدون اینکه پاتر بشود.
 
از تمام دهنه‏های زیر پل به واسطه درهائی که به هر چشمه گذراده‏اند می‏توان عبور نمود از پلکانی که در قطر پایه پل ساخته شده از روی پل به زیر چشمه‏ها و طاقها پائین می‏روند و همینطور پله هائی در دو طرف دارد که به بالای مهتابی روی راهروها صعود می‏نمایند و عرض راه پله‏ها بیش از 2 تواز (4 ذرع تقریباً( است، و در دو طرف نرده و محافظی کشیده‏اند که از پرت شده جلوگیری می‏نمایند.
بنابراین این شش معبر در روی این پل وجود دارد:یکی در وسط و چهار تا در دو طرف که عبارت است ازی زیر و بالای هراهرورهای پلکان تنگی که به زیر پل می‏رود حقیقتاً این پل از روی صنعت و استادی بنا شده و می‏توان گفت قشنگترین صنعت و شاهکار ابنیه ایران است، اما بسی دور است از اینکه به استحکام پل نف پاریس ساخته شده باشد.
 
سرپرسی سایکس انگلیسی در شرحی که راجع به پل زاینده رود نوشت
 
سرپرسی سایکس انگلیسی در شرحی که راجع به پل زاینده رود نوشته بود گفته بود که این پل با اینکه روی به ویرانی نهاده از پل های درجه اول عالم است و اما تاورنیه تعصب ملی نگذارده که در قضاوت خود انحراف نورزد، گرچه تاورنیه در کلیه موراد نظرش ساده نبود و اغلب خواسته است بناها و یدگر آثار ایران را کوچک و پست جلوه دهد و از دیگران هم استفاده کرده که در تجلیل اصفهان غلو کرده‏اند.
 سی و سه پل
  پل اللهوردیخان
 
اینکه آرای مختلفی راجع به این پل نگاشته شد برای امکان استخراج نظر صحیح و صائب درباره آن بود و اینکه درستی و نادرستی نظرهائی چون نظر تاورنیه معلوم گردد. در هر حال اکنون این پل در اصفهان ممتاز و در درجه اول قرار دارد و چون از آثار باستانی به شمار می‏رود زیر شماره 110، به ثبت تاریخی رسیده است.

معماری سی و سه پل

معمار سی و سه پل استاد حسین بناء اصفهانی می باشد که پسرشان محمدرضا اصفهانی شاهکاری همچون مسجد شیخ لطف الله را خلق کرده است. بر خلاف اینکه معمولا پل ها در قسمت های کم عرض ساخته می شوند، وی برای ساخت این پل، عریض ترین قسمت رودخانه زاینده رود را انتخاب نمود چرا که این قسمت رودخانه در بستری کم عمق، وسیع و آرام ایجاد شده و دارای چشم اندازی تماشایی بود.
 
برای ساخت سی و سه پل از سه نوع مصالح عمده استفاده شده است:سنگ برای قسمت های زیرین و آجر و ملات ساروج و گچ برای قسمت های فوقانی. بر اساس نظر کارشناسانِ زمین شناسی و میراث فرهنگی، پایه و فونداسیون این پل به گونه ای ساخته شده که رطوبت، دوام و استحکام آن را افزایش می دهد و به همین دلیل است که در دراز مدت نیز، آب نمی تواند آسیبی به آن بزند.
براساس شرحی که سِر پِرسی سایکس Sir Percy Molesworth Sykes)‎) ژنرال، نویسنده، و جغرافیدان انگلیسی راجع به سی و سه پل و وضعیت آن در آخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم هجری ارائه داده است، ورود به مدخل پل از یک شاهراه سنگ فرش شده ممکن بوده و در پل نیز سه معبر در سه سطح مختلف وجود داشته است.
 سی و سه پل
معماری سی و سه پل
 
در دو طرف پل طاق نماهای سرپوشیده ای به چشم می خورد که از یک سو به رودخانه و از سوی دیگر به میان پل مشرف هستند و باعث شده اند تا معبر باریکِ مسقفی در دوسوی پل ایجاد شود. پیاده روی پل دارای 99 طاقچه است که در آنها تابلوهای نقاشی بوده و امروزه اثری از آنها دیده نمی شود. در جلوی این پل نیز مجسمه رضا شاه بر روی ستونی به ارتفاع 5 متر وجود داشته که بر اسبی سوار بوده است اما امروزه در میدان 14 اسفند قرار دارد.
 
طاق های پل دارای ستون هایی به ارتفاع 7 تا 9 متر هستند که سقف را سرپا نگه داشته اند و بسیار شکوهمند و مستحکم به نظر می رسند.
در ابتدا این پل، 360 متر طول و 40 چشمه (طاق بزرگ) داشته اما امروزه 33 دهانه و 14 متر عرض دارد و با 295 متر طول به عنوان طویل ترین پل زاینده رود از آن یاد می شود.

در گذشته این پل دارای 6 معبر بود که عبارت بودند از:

1- راه وسط که مخصوص عبور سواره و گردونه‏ ها بود.

2 و 3- دو طرف پل که از میان گالری های زیبا عبور می کرد و به پیاده رو اختصاص داشت.
4 و 5- پشت بام های گالری ها از دو طرف که دور آن نرده داشته و به هنگام طغیان زاینده رود به تفرجگاه باشکوهی تبدیل می شده است.
6- سرانجام گالری های پل به وسیله پله‏ های ظریف به زیر پل می رسید و این مکان در مواقع کم آبی، محل عبور و مرور بود.
اما امروزه تنها دو معبر پیاده رو در آن وجود دارد؛ یکی در بالا که سقف آن آسمان است و دیگری در پایین که مسقف است و در میان پایه های مرکزی پل و به فاصله کمی از بستر رودخانه ایجاد شده است.
سی و سه پل
مصالح ساخت سی و سه پل

مصالحی که در ساخت سی و سه پل به کار رفته:

آجر در قسمت فوقانی و سنگ در طبقه تحتانی پل است. ملات ساروج و گچ برای قسمت های فوقانی

مشکلات سی و سه پل

حفرتونل مترو و خشک شدن های پی درپی زاینده رود، آنقدر به «سی و سه پل» پیله کرد تا ترک ها را به جان یکی از زیباترین پل های دوره صفوی انداخت؛ ترک ها و البته نشست زمین. «علیرضا روحانی» رئیس شورای هماهنگی سمن های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور خبر تلخ تر دیگری هم داد؛ خشکسالی ها و فرونشست های اصفهان تنها «سی و سه پل» را نشانه نرفته است بلکه به گفته او تمام پل های صفوی که روی زاینده رود زده شده اند، در معرض نشست هستند.
 
«شهرام امیری» مدیر امور بین الملل اداره کل میراث فرهنگی اصفهان با اشاره به عادی بودن ترک برداشتن پل های تاریخی با توجه به نوسانات آب، آب پاکی را روی دست همگان می ریزد و می گوید:«میراث می تواند در حوزه درمان فعالیت کند نه پیشگیری.»
 
وضعیت سی و سه پل از سایر پل های صفوی که هر ساله گردشگران زیادی از جهان را به سمت اصفهان می کشاند، بدتر است. سی و سه پل تنها از خشکسالی و قطع و وصل های فصلی آب به روی زاینده رود زخم نمی خورد. زخم کاری را ابتدا دستگاه حفر «مترو» به آن زد تا ترک ها خیلی زودتر از آنچه خشکسالی می تواند به آن زخم بزند، خود را نشان بدهد.
مترو اصفهان تا پیش ازرسیدن به سی و سه پل، بخشی از چهارباغ را خشک کرد. هشدارهای کارشناسان و تلاش های فعالان میراث فرهنگی و رسانه ها، مسببان این امر را به دادگاه کشاند اما به نتیجه ای که بتواند میراث فرهنگی را از زخم توسعه برهاند، منجر نشد. تیغ توسعه همچنان به زخمی کردن میراث صفوی ها ادامه داد.
سی و سه پل
خشکسالی در زاینده رود
 
در نهایت مسیر مترو در 40 متری سی و سه پل حفر شد که به گفته کارشناسان زمین را سست کرد تا نشست زمین از این ناحیه هم به تاریخ اصفهان آسیب بزند. بنابراین زیر پای «سی و سه پل» را ابتدا مترو خالی کرد اما نقشه تلخ را سدسازی ها، انتقال آب برای صنایع و... برای این پل تاریخی کشیدند.

وضعیت سی و سه پل خطرناک است

«اگر به نقشه هوایی از اصفهان و بستر زاینده رود توجه شود، مشخص می شود که این رود به صورت یک خط مستقیم در شهر جریان دارد اما به سی و سه پل که می رسد، قوس پیدا می کند.»
«تمام پل های اصفهان بویژه پل های صفوی که روی بستر زاینده رود بنا شد ه اند، زیربنای آنها روی بستر سنگی ساخته شده است. سی و سه پل تنها پلی است که روی بستر سنگی بنا نمی شود، چون می خواستند ستون فقرات اصفهان صفوی(چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا) را بوسیله سی و سه پل بهم متصل کنند، زاینده رود را منحرف کردند تا سی و سه پل را روی بستر شنی و ماسه ای بسازند.»
 
برای همین صفوی ها زیر پایه های پل را به عمق 30 متر شمع کوبی کردند. اینجاست که حیات این پل به آب بستگی پیدا می کند. «ماندگاری ملات پایه های سی و سه پل به آب بستگی دارد. زمانی که آب به این ملات نمی رسد، باعث ترک خوردن پایه ها و فرونشست پل می شود.»
 
هشدارهایی که البته دردی از زاینده رود و پل های تاریخی اش دوا نکرد. برنج همچنان در اصفهان کشت می شود. صنایع در اصفهان نه تنها عقب نشینی نکردند که در پاسخ به اعتراض ها فاز جدید صنایع پرآب بر اصفهان به سمت چهارمحال و بختیاری رفت تا همه چیز از سرچشمه آب بخورد.حرکت ماشین های سنگین روی سی و سه پل را هم یکی از علل ترک های امروز آن می داند. عبور و مرور ماشین ها روی سی و سه پل در دهه های بعد از انقلاب متوقف شد اما نقش خودش را در ایجاد این زخم عمیق به جا گذاشت. به گفته او همه این مسائل دست به دست هم داد تا سی و سه پل از درد ترک های بی شمار به خود بپیچد، ترک هایی که آنقدر ادامه یافته که به جان دیگر پل های زاینده رود از جمله پل چوبی یا همان پل«جویی»، خواجو و... افتاده است.
آدرس:
خیابان کاوه، خیابان چهارباغ،میدان انقلاب سی و سه پل
 
روستای دره بید ، شهرستان فریدن اصفهان
روستای دره بید در شهرستان فریدن واقع در استان اصفهان است،در اوایل اردیبهشت این منطقه غرق در گل های لاله واژگون است.

روستای دره بید با زیبایی های فراوان

استان اصفهان و شهرهای اطراف آن به دلیل وجود رودخانه زاینده رود خاستگاه روستاهای زیبایی بوده است. یکی از اینروستاها دره بید است.دره بید (یا دره بید) روستایی در شهرستان فریدن است. نام روستا برگرفته از درخت های وحشی بید است که روستا را دربرگرفته است.روستای دره بید

روستای دره بید

روستای دره بید

روستای دره بید با مناظر زیبا و دیدنی

 

محل پیشین روستا در هشت کیلومتری شمال منطقه فعلی روستا بوده که ساکنین آن در یک قلعه ای زندگی می کردند که به واسطه برج و بارو از آن محافظت می شده و برای اینکه از شر دشمنان در امان باشد. این قلعه را بر روی یک تپه بناکرده بودند و به خاطر اینکه در بالای این روستا یک دره سرسبز و پر از چشمه های گوارا و معدنی بوده، مقداری از این آب چشمه ها را به واسطه لوله های سفالی که به آن ها گنگ می گفتند، لوله کشی کرده و از کیلومترها بالاتر به داخل روستا آورده و از سیستم آب لوله کشی بهره مند بودند که کاملا هم بهداشتی و سالم بود. آثار این لوله های سفالی تا چندین سال پیش هم موجود بود.


تاریخچه روستا دره بید

ساکنین این روستا بعد از اینکه اسلام وارد سرزمین ایران می شود، به دین اسلام درآمدند و حتی تا زمان ولایت عهدی امام رضا نیز در همانجا ساکن بودند که تعدادی از سکه های ضرب شده در آن زمان نیز چند سال پیش در محل قدیمی آنجا یافت شده و قبرهای قدیمی آن ها نیز هنوز همانجا وجود دارد که نشان از مسلمان بودن آن ها است.

روستای دره بید

روستای دره بید با مناظر زیبا و دیدنی

 

روستا بر اثر شرایط اقلیمی یا حمله دشمنان آن روستا از بین رفته و مردمان آن نیز از آنجا کوچ کرده و به محل فعلی روستا آمده اند و با آمدنشان نیز قناتی حفر کردند که سرچشمه آن در کنار محل قدیم روستا بوده و آن ها توانسته بودند آب آن را در فاصله هشت کیلومتر پایین تر و در همان جای جدیدی که سکنا گزیدند، برون بیاورند که هم برای آب شرب از آن استفاده می کردند هم برای کشاورزی.

در زمان شاه عباس اول تعدادی از خوانین خراسان که اصلیتی عرب داشتند، به این روستا تبعید شدند و به واسطه اینکه از تمکن مالی بالایی برخوردار بودند، اقدام به ساخت عمارتی بزرگ با هفت طبقه کردند. این ساختمان بسیار مجلل و به سبک معماری دوران صفویه با مصالحی از آجر و ساروج ساخته شد و در اطراف آن دیوارهای بلند با برج و بارو جهت محافظت از دست دشمنان ساخته و تمام ساکنین روستا به داخل این قلعه برده شدند که کاملا محافظت شده بوده و ساکنین آن می توانستند ماه ها بدون اینکه از قلعه خارج شوند، بدون هیچ مشکلی به زندگی ادامه دهند.

روستای دره بید

روستای دره بید با مناظر زیبا و دیدنی

 

به واسطه همین مهاجرت، این روستا از رونق خوبی برخوردار شد و کشاورزی آن نیز پیشرفت قابل ملاحظه ای کرد و بیشتر روستاهای اطراف آن نیز تحت حاکمیت این روستا درآمد، به طوری که حکومت محلی آن قصد تصرف توابعی از اصفهان را کرد و در زمان حکومت ظل سلطان قاجار به اصفهان حمله و داعی حکومت کردند، اما به دلیل اینکه قشون حکومت اصفهان مجهز به توپ و ارابه بودند آن ها را از نزدیکی نجف آباد امروزی وادار به عقب نشینی کردند و تا نزدیکی روستا عقب راندند و با توپ به روستا حمله کردند.
ساختمان بزرگی که در وسط قلعه بوده را تخریب کردند که از آثار بجا مانده از تخریب گلوله های سربی این توپ ها تا چند سال پیش نیز نزد تعدادی از خانواده ها موجود بود.

روستای دره بید

روستای دره بید با مناظر زیبا و دیدنی

 

با این شکست قدرت آن ها رو به کاهش رفت، تا اینکه در زمان پهلوی به دلیل اینکه رضاخان حکومت های محلی را از بین برد، قدرت آنها نیز کاهش پیدا کرد. اغلب این افراد از این روستا به مناطقی از جمله خوزستان و شیراز مهاجرت کردند و تعداد کمی از آن خاندان در روستا باقی ماندند و امروزه نیز یکی از نوادگان آن خوانین هنوز در ساختمان باقیمانده از آن زمان زندگی می کنند.


دشت لاله های واژگون روستای دره بید

روستای دره بید

روستای دره بید با مناظر زیبا و دیدنی

 

در اوایل اردیبهشت این منطقه غرق در گل های لاله واژگون است. این گل ها از گونه های بسیار آسیب پذیر طبیعت هستند و کندن حتی یک شاخه از آنها به محیط زیست آسیب می رساند. در ضمن این گل ها مدت کوتاهی بعد از چیده شدن از بین می روند. زمان بازدید از این بهشت کوچک از اواخر فروردین تا اوایل تابستان است. البته در اوایل بهار سرسبزی بیشتری دارد و لاله های واژگون هم در آن زمان می رویند.

در منطقه زیبای لاله واژگون دره بید که از قدیم شهرت زیادی داشته است، گیاهانی مانند کما، کنگر، تره، کرفس، موسیرو شوید نیز می روید.

چشمه سفید، چشمه روغنی و چشمه آقاخان از جمله چشمه هایی است که در این دشت، روان است.